Historia

Plan, LA Panse, 2008

Landschaftsarchitekturbüro Panse GbR Bautzen, 2008

Historia parku w Großharthau jest ściśle powiązana z kręgiem osób saksońskiego dworu XVIII wieku. Budowę barokowego kompleksu zleciła ówczesna właścicielka – grafina Christiane Charlotte von Flemming (1668-1738), która spokrewniona była ze znaczącymi w owym czasie rodzinami Vitzthum von Eckstädt i Watzdorf.

Jej pozycja społeczna wyrażona została odpowiednio poprzez wspaniale wyposażenie parku w bogato zdobione posągi, fontanny i oranżerię.

W XIX park stracił swoje znaczenie i został częściowo przekształcony na styl krajobrazowy. Dopiero pod koniec XIX wieku nowy właściciel – książę Günther Sizzo von Leutenberg (później von Schwarzburg, 1860-1926) odkrył historyczną wartość założenia. Zlecił odtworzenie parku w jego pierwotnym, barokowym stylu. Partie położone w bocznych częściach zagospodarowano jednak według obowiązującej mody stulecia (1900). 

Ogromną stratą było wyburzenie w 1949 roku spalonego pałacu. Miejsce, gdzie znajdował sie pałac, jest dziś utwardzone i oznakowane żywopłotem grabowym. Od lat 60-tych XX wieku park poddawany jest ciągłym zabiegom pielęgnacyjnym i użytkowany jako otwarty dla odwiedzających.

Znaczenie dla sztuki ogrodowej

Podziw wzbudza zachowany barokowy podział założenia w Großhartau na 3 tarasy. Punktem wyjściowym jest teren dobra rycerskiego z dużą bramą. Z tego miejsca biegnie główna oś widokowa w kierunku południowym. Część ta została subtelnie oddzielona i wpasowana w całość założenia. Za mostkiem rozciąga sie pierwszy taras, z dużym trawnikiem i gęstym zadrzewieniem w boskietach bocznych, którego ciemna barwa kontrastuje z jasną zielenią trawnika. Ten taras został przebudowany po II wojnie światowej i do dziś przetrwała tylko jego uproszczona forma. Boczne odgrodzenia stanowi żywopłot, z którego wyrastają lipy. Taka kombinacja regularnie uformowanych żywopłotów i podobnie przyciętych drzew jest typowym elementem barokowych ogrodów.

Poziom ogrodu rozszerza sie na południu, tworząc półokrąg, z którego wiodą schody do kolejnego tarasu. Przed schodami z piaskowca znajduje się odrestaurowana fontanna. Dawniej to miejsce zdobiła okrągła fontanna z kolumną z piaskowca i z czterema niedźwiedziami podtrzymującymi godło. Zbudowana była ona w XIX wieku, a zniknęła w 1945. Odtworzenie fontanny, choć w skromniejszej formie, ma duże znaczenie dla tego kompleksu.

Na linii okręgu stoi 6 barokowych posągów autorstwa Permosera, które przedstawiają cztery pory roku i dwie alegoryczne postacie – Florę i boginię Pomonę. Rzeźby pochodzą z ok. 1730 roku.

Na najwyższym tarasie znajdują się dwa budynki w stylu pawilonów, które wcześniej służyły przechowywaniu zbiorów roślin. Zamykają one barokową część parku.

Na wschodzie i zachodzie części barokowej przebiegają aleje lipowe. Ogromne, stare drzewa pochodzą z czasu zakładania ogrodu, z baroku. Boczne partie kompleksu w Großhartau reprezentują styl krajobrazowy XIX i XX wieku, o postaci częściowo zbliżonej do lasu.

Wyjątkowo czarujące jest jezioro Łabędzie z wyspą i obiegającą je aleją z uformowanych lip. Warto zwrócić uwagę na pomnik przyrody – 470-letni dąb szypułkowy z obwodem pnia o wymiarze 6,20 m, który znajduje się w południowo-wschodniej części krajobrazowej parku.