Landschaftsarchitekturbüro Panse GbR Bautzen, 2008

Miasto Herrnhut (po polsku Straż Pańska) założone zostało w roku 1722. Wtedy to graf Nikolaus Ludwig von Zinzendorf udostępnił swoją ziemię uchodźcom morawskim i utworzył wspólnie z nimi osadę. Pięć lat po tym zdarzeniu została powołana do życia Ewangelicka Jednota Braterska – bracia morawscy, zwani też herrnhutami. Wkrótce rozpoczęli oni działalność misyjną. Bracia morawscy mają ważne znaczenie dla kościoła i historii kultury w całym dzisiejszym świecie. Wspólnota zawędrowała na 4 kontynenty.

Cmentarz w Herrnhut został otwarty wraz z momentem pochówku tam dziecka – Hansa Beyera, 24 listopada 1730 roku. Od tego czasu mieszkańcy Herrnhut, którzy wcześniej chowani byli w Berthelsdorf, znajdowali swoje miejsce wiecznego spoczynku właśnie tu.

Po roku ogrodzono jeszcze mały wtedy teren pochówku wałem ziemnym. To odgrodzenie przekształcano w roku 1738 i 1741. Rok później zasadzono jeszcze dziś znane, charakterystycznie przycinane aleje lipowe. Około roku 1755 aleja lipowa została uzupełniona żywopłotem.

Członkowie wspólnoty są oddzielani ze względu na płeć. Rozróżnia sie na cmentarzu stronę braci i stronę sióstr. Brakuje grobów małżeńskich czy rodzinnych. Początkowo obowiązywał jeszcze silniejszy podział na poszczególne chóry, które były przyporządkowane do określonych ław w kościele.

Groby składają sie z płaskich kamieni ułożonych na powierzchni ziemi na trawniku. Napisy stworzone są w jednakowym stylu. Jednolite dla wszystkich nagrobki symbolizują równość przed Bogiem i w obliczu śmierci. Każda wspólnota braci morawskich powinna posiadać własny cmentarz. Dlatego też można dziś odnaleźć na całym świecie cmentarze podobne do tego w Herrnhut.

Obserwującemu cmentarz najbardziej rzucają sie w oczy uformowane w stylu barokowym aleje lipowe. Łączą one miejscowość Herrnhut z cmentarzem, który położony jest trochę poza miastem, u stop góry Hutberg. Łuk bramy (zbudowany w 1830 roku, odnowiony w 1997) otwiera aleję pełniącą jednocześnie funkcję środkowej osi widokowej, która dzieli założenie na część przeznaczoną dla sióstr i część dla braci. Lipy wraz z żywopłotem grabowym okalają poszczególne poletka cmentarza. Jako szczególny punkt widokowy służy altana postawiona na górze Hutberg (zbudowana w 1790 roku, odrestaurowana w 1909). Rozciąga sie z niej rozległy widok na otoczenie. Altana jest jedną z najstarszych tego typu budowli w Saksonii i jednocześnie służy jako znak rozpoznawczy dla Herrnhut. Cmentarz jest założeniem barokowym, które jednak pozbawione jest barokowego przepychu i urzeka prostotą oraz przejrzystością formy.

Ogród Pański założony został na zlecenie hrabiego Zinzendorfa w roku 1728. Pracami zajął się ogrodnik Johann Töltschig i jego rodzeństwo. Już w roku 1731, gdy Zinzendorf wypoczywał w Kopenhadze, ogród został powiększony i upiększony. Po swoim powrocie Zinzendorf zaprosił 100 gości na uroczyste przyjęcia otwierające ogród.
W połowie XVIII wieku powstała tu też oranżeria, w której podziwiać można było drzewka cytrynowe, laurowe, melony i granaty.
Ogród służył życiu towarzyskiemu i często w nim świętowano, jak np. w 1755 roku po powrocie Zinzendorfa z Anglii, kiedy to zgrodmadziło się tu aż 1400 osób.

Obecnie trudno odnaleźć ślady barokowej świetności założenia ogrodowego w Herrnhut. Historyczna substancja uległa w dużym stopniu zniszczeniu w pożarze miasta w 1945 roku. Wygląd ogrodu uległ zmianom. Nadal zachwyca on jednak wspaniałymi osiami widokowymi, elemantami architektury, w tym przede wszystkim dwoma urokliwymi domkami ogrodowymi o nazwach "Poranek" i "Zmierzch", które usytuowane są na łące na obrzeżach ogrodu.